SAPIENS LƯỢC SỬ LOÀI NGƯỜI

Mở đầu “Sapiens” là một hành trình ở thuở ban mai của nhận thức của loài người. Trước khi nghiền ngẫm về loại động vật không nổi trội trong cuốn sách này, chúng ta cần nhận thức được Homo Sapiens nghĩa là gì? Theo nghiên cứu, tổ tiên của loài người là loại vượn loại lớn. Loại vượn loại lớn ấy không chỉ là tổ tiên của loài người chúng ta mà còn là tổ tiên của cả các loài tinh tinh, khỉ đột, đười ươi ngày nay. Homo Sapiens có anh chị em, chúng ta không phải là giống con người duy nhất trên Trái đất hay Sapiens là giống loại không khoan dung, độ lượng một tay che trời hủy hoại gần như tất cả các tộc người khác.

Những bí mật không mấy xa lạ như chúng ta là loài săn bắt hái lượm, chứ không sử dụng chảo để nấu, chiến, nuối lấy thịt, súng để săn như ngày nay. Homo Sapiens là loài người duy nhất còn sót lại, sau khi Homo Floreiensis tuyệt chủng từ 45.000 năm trước. Do vậy, người ta đã sử dụng thuật ngữ Homo Sapiens để chỉ về loài người ngày nay.

Tác giả đã vẽ nên một bức tranh toàn bộ quá trình 70.000 năm tiến hóa của con người với sự nhấn mạnh đặc biệt ở ba cuộc cách mạng lớn: Nông nghiệp, nhận thức và khoa học. Mỗi một cuộc cách mạng đều mang đến cho Sapiens sự chuyển biến thể hiện rõ rệt trong đời sống, trật tự xã hội và khả năng tư duy, sáng tạo qua đó cũng làm nổi bật lên được nét riêng biệt của loài Sapiens. Sự khởi đầu của hóa học được đánh dấu bởi sự xuất hiện của các nguyên tử và phân tử, khởi đầu của vật lí được đánh dấu bởi sự xuất hiện của vật chất và năng lượng ở 13,5 tỷ năm trước đây.

Sau đó, Trái đất hình thành sau khi vượt qua 9 tỷ năm sau đó. Tất cả mọi thứ giống như được định sẵn từ trước, các loại vật hiện diện, loài Homo Sapiens phát triển ở Đông Phi sau đó cách mạng nhận thức đã đem đến cho con người ngôn ngữ để phục vụ cho nhu cầu giao tiếp, trao đổi thông tin, rồi con người được thúc đẩy nhanh chóng vượt ra khỏi Trái đất bởi cách mạng nông nghiệp, cách mạng khoa học. Yuval Noah Harari đã lột trần thẳn thắng một vấn đề lớn sau lớp áo mang tên văn minh, tiến hóa chính là liệu thiết kế thông minh có trở thành nguyên tắc của sự sống, Homo Sapiens có bị thay thế bằng siêu nhân trong tương lai không?

Từ đầu đến cuối trang sách Harari đã cảnh báo hơn một lần về sự tiến hóa nhanh của con người so với quy luật, cơ chế đặc thù của tự nhiên. Con từ vị trí gần cuối trong danh sách chuỗi thức ăn đã thực hiện những bước nhảy vọt vô cùng ngoạn mục. Từ những hình ảnh sử dụng công cụ bằng đá đập xương hút tủy biểu hiện cho việc sau khi một con thú hung dữ săn mồi, khi tất cả các loài động vật khác như linh cẩu, chó rừng nhặt từng miếng thức ăn thừa đến con người thứ còn sót lại chỉ là chút xương xẩu còn có thể ăn được.

Cuốn Sapiens - Lược sử loài người không đơn thuần là một bản thống kê những dấu mốc trong hành trình tiến hóa của con người. Thông qua các cột mốc trong lịch sử tiến hóa, tác giả chỉ ra nguyên nhân sâu xa của những hiện tượng trong xã hội loài người. Tại sao có sự khác biệt trong tính cách của đàn ông và phụ nữ, gốc rễ của nạn phân biệt chủng tộc hay phân chia giai tầng,… tất cả đều được giải đáp trong cuốn sách 500 trang với vô vàn kiến thức.

Những khái niệm trừu tượng và mang tính xã hội học như tư duy, trí thông minh hay hạnh phúc đều được soi chiếu dưới lăng kính khoa học để người đọc có thể hiểu tường tận nhất.