Thiên Tài Bên Trái - Kẻ Điên Bên Phải

THIÊN TÀI BÊN TRÁI, KẺ ĐIÊN BÊN PHẢI, VẬY Ở GIỮA LÀ GÌ?

Có thể bạn đã biết, thiên tài và bệnh nhân tâm thần chỉ cách nhau bởi một lằn ranh mỏng manh. Họ đều là những kẻ mang trong mình góc nhìn quái dị, ý tưởng lạ lùng, tư duy khác biệt và những hành động bị xem là “chả ra làm sao, chả hợp thời”. Sự khác nhau giữa thiên tài và người bệnh tâm thần ở chỗ, một bên chứng minh được thế giới quan của họ, bên còn lại thì chưa.

Dù vậy, ta không thể phủ nhận thế giới trong mắt của bệnh nhân tâm thần có nhiều điểm thú vị. Thế giới rất rộng lớn và ẩn chứa nhiều điều kỳ diệu mà cho đến giờ, con người vẫn chưa thể lý giải hết. Thế giới cũng đầy những quy tắc và hệ thống một cách nghiêm ngặt. Con người chúng ta, đa số chỉ có thể cảm nhận được một phần nhỏ trong đó. Hiểu biết của chúng ta về thế giới vô cùng hạn hẹp và phiến diện. Vậy nếu ta hiếu kỳ về thế giới này và muốn biết thêm nhiều góc nhìn mới lạ về nó thì sao?

Tác giả Cao Minh đã lựa chọn phương pháp tiếp xúc với những bệnh nhân tâm thần để khám phá những góc nhìn mới lạ ấy. Đó là lý do mà sách nói “Thiên tài bên trái, kẻ điên bên phải” ra đời. Sách nói là tập hợp các bài phỏng vấn giữa tác giả và những bệnh nhân tâm thần. Bằng cách đặt những câu hỏi hết sức khéo léo và thông minh, tác giả cố gắng thâm nhập vào thế giới của những bệnh nhân tâm thần, qua đó thể nghiệm thế giới quan của họ. Trong quá trình tiếp xúc, tác giả đã nhận ra một điều thú vị rằng “rất nhiều bệnh nhân tâm thần có đủ khả năng nhanh chóng tìm ra một cách giải thích. Không cần biết là quỷ, hồ, tiên, quái hay vật lý, sinh học, họ đều rất kiên định xác nhận.”

Chẳng hạn như lần tác giả phỏng vấn một bệnh nhân tâm thần là thiếu niên 17 tuổi. Cậu am hiểu vật lý lượng tử theo một cách kỳ dị đến mức, để giao lưu được với cậu, tác giả phải nhồi nhét các kiến thức về vật lý, sinh học; dẫn theo một người trợ giúp là giáo sư vật lý lượng tử trẻ để giải thích những lời cậu nói theo ngôn ngữ chuyên ngành thông thường. Vấn đề là những điều cậu biết, theo như lời cậu nói, là do một sinh vật bốn chiều bảo với cậu, có cả đọc trong sách. Sinh vật bốn chiều ấy, “một phần kết cấu của nó mang tính phi vật chất, chỉ có thể cảm nhận được”. Cậu không thể lý giải được cảm giác nó mang đến cho cậu. Đến đây thì tác giả bắt đầu chất vấn:

“Tôi (tác giả): Nhưng sao cậu chứng thực được cảm giác của cậu là chính xác, đúng hơn là làm sao cậu chứng minh được có ai đó mang đến cho cậu cảm giác đó?

Cậu lạnh lùng nhìn tôi: Lùi lại hơn một trăm năm trước, nếu anh nói với một học giả vật lý hàng đầu thời đó rằng, anh chỉ cần cầm một vật không to bằng tay, không dày bằng cuốn sách là có thể nói chuyện với một người ở nơi xa, nhờ vệ tinh bay quanh địa cầu và một cái thẻ bé bằng móng tay nằm trong vật đó; anh có thể ngồi trước một màn hình nhỏ bé nói chuyện với người lạ cách xa hàng ngàn dặm mà không cần dùng bất cứ sợi dây liên kết nào; anh xem một trận bóng đá ở bên kia địa cầu chỉ nhờ ấn điều khiển tivi; người đó sẽ nghĩ thế nào? Ông ta sẽ nghĩ anh bị điên! Bởi chúng vượt quá phạm trù của bất cứ ngành khoa học nào thời đó, được liệt vào dạng những điều bất hợp lý, đúng không?

[…]

Không lâu sau, cậu thiếu niên đồng ý làm một bài kiểm tra vật lý lượng tử được chuẩn bị riêng cho cậu ấy nhưng kết quả rất tệ. Không biết vì sao, sau khi nghe kết quả đó tôi có chút thất vọng. Nếu cậu ấy thật sự là một thiên tài, cậu ấy cũng chỉ có thể là thiên tài ở tương lai trăm năm sau, thậm chí xa hơn nữa, chứ không thuộc về thời đại của chúng ta. […] Viết đến đây, tôi bỗng nhớ đến một câu Goethe từng nói: ‘Chân lý thuộc về con người, sai lầm thuộc về thời đại.’”

Ngoài ra còn rất nhiều cuộc phỏng vấn với đủ kiểu bệnh nhân tâm thần mang trong mình các vấn đề khác nhau. Có cái hài hước thú vị, có cái làm tác giả và người đọc phải sững sờ đến đáng sợ. Nhiều bệnh nhân có hệ thống logic hoàn thiện đến mức tác giả phải tự hỏi mình, liệu người không đúng có phải là chính tác giả – những người được xem là “bình thường”? Liệu họ có đúng là bệnh nhân tâm thần không? Ở vài cuộc phỏng vấn, tác giả đặt câu hỏi để dẫn dắt câu chuyện nhưng cuối cùng, hóa ra người bị là dẫn dắt là tác giả. Kẻ đi săn bỗng chốc thành con mồi.

Thiên tài bên trái, kẻ điên bên phải, vậy ở giữa là gì?

Ở giữa phải chăng là những con người bình thường, sống cuộc đời rập khuôn như một cái máy? Khi thấy những kẻ mang ý tưởng quái lạ, nếu nhìn bên phải, họ bị tâm thần. Nhưng nếu thay đổi góc nhìn, hướng mặt sang bên trái thì họ là thiên tài. Dù là tâm thần hay thiên tài thì ta không thể phủ nhận rằng, họ là những gã đầy bản lĩnh khi dám đập tan gông xiềng của quy tắc, đạp đổ mọi rào cản với mơ ước thay đổi thế giới.

Sách nói phù hợp với những bạn thích chiêm nghiệm về thế giới, mang tư duy mở, không ngại đón nhận những góc nhìn khác lạ.